Het Nederlandse systeem van elektriciteit verrekenen heeft ervoor gezorgd dat zonnepanelen immens populair zijn geworden bij consumentenhuishoudens. Hieronder een korte uitleg over hoe dat is gekomen en hoe het werkt.
Op deze pagina lees je:
Een korte uitleg van salderen
Salderen wil zeggen dat elektriciteit die wordt opgewekt, maar niet direct verbruikt wordt, omgeruild kan worden tegen elektriciteit die later weer nodig is. Dit paradigma werkt op twee tijdsschalen. Overdag wordt er opgewekt, en in de avond kan wat over is gebleven van de dag gebruikt worden. In de zomer produceert een huishouden netto meer dan wordt verbruikt. Dat kan in de winter met salderen opgesoupeerd worden. Er is geen limiet aan wat je mag salderen. Er is wel een beperkende regel: de gesaldeerde stroom moet binnen het eigen verbruik zijn. Met andere woorden, je mag alleen tegen het omruil tarief terugleveren wat je zelf ook verbruikt. Als je meer teruglevert dan je later verbruikt, val je voor het teveel teruggeleverde stroom buiten de regeling en ben je overgeleverd aan marktprijzen. Dit gezegd hebbende: de elektriciteitsmaatschappijen moeten altijd een redelijk tarief betalen voor wat je teruglevert. Dat staat in de wet.
Een simpel rekenvoorbeeld:
Minder opwekken dan zelf wordt verbruikt
Huishouden 1 verbruikt op jaarbasis 2000 kWh en produceert 1500 kWh. Een kWh kost € 0,30 cent. 2000 kWh – 1500 kWh = 500 kWh. Er moet nog € 150,- per jaar worden bijbetaald.
Opwekken wat je zelf verbruikt
Huishouden 2 verbruikt op jaarbasis 3000 kWh en produceert 3000 kWh. Een kWh kost € 0,30 cent. 3000 kWh – 3000 kWh = 0 kWh. Er hoeft op jaarbasis niets bijbetaald te worden.
Meer opwekken dan je zelf verbruikt
Huishouden 3 verbruikt op jaarbasis 4000 kWh en produceert 4500 kWh. Een kWh kost € 0,30 cent. 4000 kWh – 4500 kWh = - 500 kWh. Huishouden 3 moet dus geld krijgen van de elektriciteitsmaatschappij. De elektriciteitsmaatschappij mag echter zelf bepalen wat ze redelijk vinden. Ze geven geen € 0,30 cent, maar € 0,08 cent voor de 500 kWh die “te veel” zijn teruggeleverd. Huishouden 3 krijgt € 40,- terug van de elektriciteitsmaatschappij. Dit wordt een terugleververgoeding genoemd.
Doordat het significant minder oplevert om het surplus wat je produceert terug te leveren, wordt er meestal gekozen om niet meer zonnepanelen te plaatsen dan nodig is voor het eigen verbruik, zoals in scenario 2. Toch zijn er voorbeelden denkbaar waarin mensen ervoor kiezen veel meer panelen neer te leggen. Meestal komt dit doordat ze van plan zijn om in de toekomst veel meer te gaan verbruiken, als ze bijvoorbeeld verwachten een elektronisch voertuig aan te schaffen.
Dit gezegd hebbende, scenario 3 is ook geen weggegooid geld. Het surplus verdient zich zeker ook wel terug. Het tempo waarin het surplus aan panelen zich terugverdient is alleen een stuk lager dan binnen de salderingswetgeving. Binnen saldering is de terugverdientijd gemiddeld 4-5 jaar op dit moment. Daarbuiten is het wel het drievoudige.
De rol van de meter
Cruciaal bij salderen is de rol van de meter. Zonder goede meter zal er niet goed gesaldeerd kunnen worden. Wij onderscheiden vier soorten meters:
- De ferrarismeter
- De ferrarismeter met terugdraai blokkade
- De digitale meter (zonder teruglevertelwerk)
- De slimme meter
Meters 1 en 4 zijn in principe geschikt. Meters 2 en 3 dienen vervangen te worden. Dat gebeurt eigenlijk altijd vanzelf. Het is namelijk verplicht om een installatie aan te melden bij de netbeheerder als deze in gebruik wordt genomen. Wij doen dit standaard voor al onze klanten via de website energieleveren.nl. De netbeheerders merken uit zichzelf op of een meter geschikt is. Als dat niet zo is, komen ze deze vervangen.
Bij een ferrarismeter willen netbeheerders graag ook de meter vervangen. Er zijn mensen die zeggen dat je dat moet weigeren. Triplesol’s standpunt is dat dit niets uitmaakt. Het levert geen kostenbesparing op de ferrarismeter te laten vervangen en uiteindelijk moet elk huishouden er toch aan geloven. De slimme meter zal net zo’n goede opbrengst realiseren als de ferrarismeter. Het vervangen van de meter bij de aanschaf van zonnepanelen is dus gratis, maar als dit niet direct wordt aangevraagd, kan de netbeheerder op een later moment wel kosten in rekening brengen.
Achtergrond
De salderingswetgeving bestaat al sinds 2014 en is in zekere zin geïnspireerd door andere landen. In Duitsland en de VS, bijvoorbeeld, bestonden er al langer systemen van invoeden op het net. In die landen werd gewerkt met een terugleververgoeding, maar het concept van omruilen is wel echt Nederlands. Feitelijk kon voor 2014 al worden gesaldeerd. In veel huishoudens hing toen nog een ferrarismeter. Een ferrarismeter herken je aan de schijf die ronddraait. De schijf kan voorruit draaien, maar hij kan ook terugdraaien. Er kan niet achteraf gecontroleerd worden of de schijf ook teruggedraaid heeft. Voor de elektriciteitsmaatschappij lijkt het dan simpelweg alsof iemand nauwelijks stroom verbruikt heeft. De salderingsregels begonnen met een limiet van 3000 kWh dat maximaal per jaar teruggeleverd mocht worden. Later werd dat 5000 kWh en tot slot in 2013 werd het maximum helemaal verwijderd.
Nadelen
Er zijn veel winnaars met de salderingswetgeving, maar het is eigenlijk een overwinning van de rijkere burgers op de armere.
Doordat er nu veel gesaldeerd wordt, is het stroomnet overbelast op bepaalde punten. Dit is vervelend voor zonnepaneelbezitters, maar ook voor degene die geen zonnepanelen hebben. Zij moeten immers geld betalen voor het onderhoud en uitbreiding van een infrastructuur waar ze niet van profiteren. Tegelijkertijd betalen al de eigenaren van zonnepanelen ook minder belasting. Een deel van de vergoede kWh prijs, is immers energiebelasting. Misgelopen inkomsten voor Het Rijk drukken op de begroting en het betekent ook dat de misgelopen euro’s ergens anders vandaan moeten komen.
Saldering vormt een rem op de ontwikkeling en toepassing van verantwoorde technieken zoals bijvoorbeeld batterijen. Er is geen enkele aansporing nu om een batterij te plaatsen, omdat het net wordt gebruikt als een grote batterij. De batterijen kunnen worden gebruikt om het net significant te ontlasten. We hebben in de toekomst veel meer batterij systemen nodig. Een financiële prikkel om consumenten eraan te laten beginnen, is meer dan welkom.
Op den duur moet er ook gekeken worden of het huidige systeem wel in stand te houden is voor de elektriciteitsmaatschappijen. Deze kunnen niet eindeloos stroom blijven afnemen overdag in de zomer om deze stroom tegen dezelfde prijs in de winter weer te verkopen. Daar kan geen geld op worden verdiend en is een onhoudbare situatie.
Waarschuwing: salderen maandelijks of jaarlijks
Vanaf het begin van 2022 zijn er meldingen gedaan dat salderen zoals we dat altijd gekend hebben niet langer door elektriciteitsmaatschappijen wordt nageleefd.
Elektriciteitsmaatschappijen salderen niet langer jaarlijks, maar maandelijks. Dat heeft een belangrijk nadeel voor de eindgebruiker. In wintermaanden wordt namelijk overdag al zo weinig geproduceerd, dat er nauwelijks stroom is om ’s avonds te verbruiken. In de zomermaanden is het uiteraard precies andersom. Hierdoor loont het nemen van zonnepanelen veel minder. Ons advies is om vooraf uit te zoeken met welk systeem jullie elektriciteitsmaatschappij werkt.
Deze hele situatie had voorkomen kunnen worden als de wet wat duidelijker was geweest over dit onderwerp. Het Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft al meerdere klachten over dit onderwerp ontvangen en heeft ook augustus 2022 als standpunt gegeven dat salderen jaarlijks moet en niet maandelijks mag. Omdat de wet niet concreet is over welk tijdsvak gehanteerd dient te worden, ligt het dossier nu op het bureau van Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie. Omdat er zoveel geld mee gemoeid is, verwachten wij geen snelle conclusie van de zaak waardoor consumenten helaas in onzekerheid blijven. In de tussentijd heeft zich al een zonnepanelenbezitter gemeld bij de rechter met een eis tegen Budget Energie. Interessant voor het vervolg van deze discussie zal zijn of de rechter hier een uitspraak over doet en hoe lang dit duurt.
Hiernaast lijkt het erop dat sommige eigenaren van zonnepaneleninstallaties beboet worden door de elektriciteitsmaatschappij voor het hebben van zonnepanelen. Er wordt dus links en rechts getornd aan het recht op salderen. Het is onduidelijk hoe groot de impact hiervan wordt op de besparing die gemaakt wordt.
De toekomst van salderen
Sinds het bestaan van Triplesol wordt al druk gespeculeerd over de beëindiging van de salderingswetgeving. Veel mensen bleven hierdoor twijfelen, bang als ze waren veel geld uit te geven aan een installatie dat zich nooit terug zou verdienen.
De huidige stand van zaken anno februari 2024 is dat er nog niets concreets is afgesproken over het stoppen dan wel afbouwen van de salderingswetgeving. De situatie is er wel rijp voor. De prijs voor stroom is gigantisch gestegen waardoor terugverdientijden dramatisch zijn gedaald van 7 jaar op een gemiddelde installatie naar 4 jaar. Een versobering en afbouw van salderen waardoor de terugverdientijd stijgt, zal dus niet in een keer zonnepanelen onrendabel maken voor de meeste mensen. Desondanks is de trekker nog niet concreet overgehaald, terwijl dit wel het beste moment daarvoor zou zijn.