Off grid met zonnepanelen betekent zoveel als niet meer aangesloten zitten op het elektriciteitsnetwerk. Het is een romantische gedachte; het is een stoere gedachte – om zelfvoorzienend te kunnen zijn. Dat is zeker technisch mogelijk, maar waarschijnlijk voor de meeste Nederlanders niet een haalbaar of zinnig doel.
Op deze pagina lees je over:
Hoe zonnepaneelsystemen werken
Een normaal zonnepaneelsysteem in Nederland start ’s ochtends op als de zon begint met schijnen en werkt door totdat de straling van de zon te zwak is om de omvormer aan te houden. De productie van de zonnepanelen gaat via de omvormer naar de groepenkast waar de productie wordt verdeeld over de groepen die op dat moment aan staan. Wanneer bijvoorbeeld de wasmachine aan staat terwijl de zon schijnt, is de kans groot dat deze wordt gevoed met stroom van de zonnepanelen. Als er collectief door het huishouden meer stroom wordt gebruikt dan dat er geproduceerd wordt door de zonnepanelen, dan wordt alle zonnestroom direct gebruikt en nog een beetje bijgekocht van het net.
Als er meer wordt geproduceerd door de zonnepanelen dan dat er gebruikt wordt, dan gaat het surplus het net op en wordt verrekend met stroom die je later weer nodig hebt. In het laatste scenario spreek je van salderen. Salderen is een Nederlandse regel die is bedacht om het opwekken van duurzame stroom interessant te maken.
Afbeelding: off grid zonnepaneelinstallatie
Het net als grote batterij
Het net speelt in deze opstelling de rol van een batterij. Er zullen altijd situaties zijn waarin er meer binnenkomt dan dat er verbruikt wordt. Om het net te gebruiken als opslag is interessant, want het is gratis en als er niet voldoende stroom binnenkomt van de zonnepanelen, kun je wat je nodig hebt zo van het net kopen. Bij een off-grid systeem heb je deze luxe niet. Off-grid betekent off-grid. Dat betekent dat alle stroom die je niet gebruikt moet worden opgeslagen in batterijen. Als er geen ruimte meer in de batterij is, stoppen de panelen met produceren. Dat is in de zomer niet zo’n probleem, want dan is er toch meer dan genoeg productie. Het probleem ontstaat pas in de winter, wanneer er zelfs te weinig stroom overdag binnenkomt om het huishouden draaiende te houden.
Eigenlijk heb je dan batterijen nodig die je in de zomer gevuld hebt, om in de winter te gebruiken. Dat zou alleen wel betekenen dat je voor 1500 kWh aan batterijen moet vullen, terwijl de meeste batterijen een capaciteit hebben van 5-10 kWh. Dat is dus niet te bolwerken. Alternatief zou je kunnen zorgen dat je genoeg panelen hebt om de winter door te komen, maar dat zou betekenen dat je in de zomer weer veel te veel panelen hebt.
Een ander obstakel voor off grid zonnepanelen
De zonnepaneelinstallaties die in Nederland verkocht worden zijn allemaal netgekoppelde systemen. De omvormers meten continue de spanning op het net, en als zij niet 230 V meten, dan stoppen ze simpelweg met produceren. Met normale omvormers zoals die in Nederland te koop zijn, kun je dus helemaal niet off grid met zonnepanelen. Zou je dat echt willen, moet je een laadregelaar kopen om tussen de panelen en de batterijen te stoppen. Aan de batterijen verbind je dan een speciaal soort omvormer voor off grid systemen. Het nadeel is dat deze beperkte capaciteit hebben en behoorlijk duur zijn.
Off grid in landen met veel zon
Het grote probleem van off grid met zonnepanelen is dus dat we in Nederland seizoenen hebben waarbij in de winter nauwelijks productie is van zonnepanelen en in de zomer juist vrij hoge productie. In landen dicht bij de evenaar, heb je dit probleem niet. Bijna 365 dagen uit het jaar zijn daar zonnig en je zou daar dus een off grid systeem kunnen plaatsen. De reden dat je ze daar niet overal ziet, is omdat zonnepanelen een relatief dure investering blijft. Stroom in die landen is vaak goedkoper dan zonnepanelen nemen of men heeft simpelweg het geld niet voor zo’n investering. De enige plek waar je wel off grid systemen ziet, zijn op plekken waar het echt niet anders kan en er genoeg geld voor is. Meestal is dit niet in de context van particulier gebruik maar bedrijfsmatig of via een organisatie.
Een tussenoplossing
Voor mensen die toch iets willen doen om onafhankelijk te worden van het net, is er de mogelijkheid om een batterij te plaatsen die overdag vult op moment dat er te veel stroom binnenkomt. Dat betekent dat in de zomer er minder een beroep wordt gedaan op het net. Echter, zo’n systeem is aan de prijzige kant. Het kost bijna hetzelfde als de hele zonnepaneelinstallatie bij elkaar. Er is momenteel ook geen verdienmodel aan. Zolang het net gratis gebruikt kan worden als batterij, heeft het niet zoveel zin een batterij te plaatsen. Daarnaast slijten batterijen ook nog eens. Als er nu een batterij wordt geplaatst, begint hij al direct te slijten en over een jaar of 10 kun je weer een nieuwe kopen. Wij raden vooralsnog dan ook af om een batterij te nemen.
Veel van onze klanten poneren dapper de stelling dat ze hun auto willen gebruiken als accu voor de woning. Ook dit is een vrij stoere gedachte, maar een voertuig dat doorgaans overdag weg is, zal natuurlijk niet erg goed dienstdoen als batterij. Bovendien zijn batterijen van auto’s nu niet ontworpen met de gedachte ze te laten functioneren als back-up voor een woning. Daar zullen eerst de nodige aanpassingen voor moeten worden gedaan.
Off grid met zonnepanelen in de toekomst
Helemaal off grid met zonnepanelen zien we in Nederland nooit gebeuren. Daarvoor zouden zonnepanelen absurde hoeveelheden in vermogen omhoog moeten gaan. Dat zou ook gevaarlijk zijn. Wat wel zal gebeuren is dat steeds meer huishoudens overgaan op batterijen. In de toekomst zien we nog wel gebeuren dat het interessant wordt om batterijen te nemen. Daar is een belangrijke verandering voor nodig: de salderingswetgeving moet ontmanteld worden. Zolang het net gratis gebruikt kan worden als een batterij, zal er geen initiatief komen van burgers om batterijen te kopen.
Onze slotgedachten over dit onderwerp
Hoewel de gedachte tot de verbeelding spreekt, is off grid met zonnepanelen niet erg realistisch voor de meeste huishoudens in Nederland. Daarvoor is het klimaat in Nederland niet geschikt en zouden veel te veel zonnepanelen nodig zijn voor een gemiddeld huishouden. Bovendien zou dat niet kunnen met de normale zonnepaneeltechniek die wij verkopen. Daar zijn speciale omvormers voor nodig. Wat veel voor de hand liggender is, zijn batterijen voor thuisopslag. Hier zal echter maar een deel van het jaar de woning zelfvoorzienend mee worden. De rest van het jaar blijft het afhankelijk van het net. Er is echter vooralsnog geen financiële stimulans voor mensen om dit te doen. Gebruik maken van het net als batterij is helemaal gratis, en werkt uitstekend.