Als zonnepanelen de spieren zijn van een installatie, dan is de omvormer zeker weten het brein. Het kiezen van de juiste omvormer is grotendeels het werk van een adviseur, maar het is zeker geen verkeerd idee om over diens schouder mee te kijken of je inderdaad iets goeds wordt aangeboden. Onze adviseurs zijn heel deskundig, maar de keuze is niet altijd “goed” of “fout”. Er zijn nuances waarin de eigen voorkeur de doorslag kan geven. Als je het soort klant bent dat zich graag laat adviseren, dan voorzien wij je van een uitstekend advies. Als je graag je eigen conclusies trekt, zul je aan dit artikel veel hebben. Als er informatie mist, kun je een reactie plaatsen onder dit artikel en dan updaten we de pagina.
Op deze pagina lees je:
Wat een omvormer doet
De belangrijkste functie van een omvormer is dat deze van gelijkstroom (DC) wisselstroom (AC) maakt. Zonnepanelen wekken gelijkstroom op. Er loopt een plus en een min draadje van de omvormer naar de panelen en weer terug. Aan deze draadjes zitten connectoren. Die verbinden de panelen onderling. De connectoren zitten ook ingeplugd in de omvormer. Alle panelen die tussen de plus en de min connector zitten van de omvormer, noem je de string. Er zijn omvormers waar je meerdere strings op kunt aansluiten. De wisselstroom die uit de omvormer komt, wordt afgevoerd via een wisselstroom kabel (YMVK) naar een PV-verdeler of groepenkast; waar de omvormer z’n stroom kwijt kan.
Er zijn nog twee belangrijke functies binnen een omvormer: die zijn het bepalen van de perfecte werkspanning (MPP-tracking) en het maken van een uniformere DC spanning. Het bepalen van de juiste spanning is nodig om de maximale stroom uit de panelen te halen.
Drie soorten omvormers
Je hebt drie omvormer topologieën. Hierover is een goed filmpje op Youtube te vinden: https://www.youtube.com/watch?v=NE801McTVXU
Wij installeren bij Triplesol drie merken omvormers: Goodwe, SolarEdge en APS. Dat zijn respectievelijk serieel geschakelde omvormers, optimizersystemen en micro-omvormers. Deze systemen hebben alle drie gratis apps die je kunt vinden in de App store. Hierop is de productie van elk systeem te volgen. Wij kunnen met je meekijken op moment dat een systeem niet goed werkt. Bij het vergelijken van offertes is het belangrijk om te weten welk omvormersysteem je bent aangeboden.
String-omvormers
Bij een string-omvormer worden de drie functies van een omvormer allemaal uitgevoerd in één kast. Het Mpp tracken wordt per string gedaan bij een string-omvormer.
String-omvormers zijn het goedkoopst en hebben de kortste garantie. Toch zijn wij een groot fan van deze producten. We verkopen ze eigenlijk pas een paar jaar weer. We hadden ons eerst puur toegelegd op het aanbieden van SolarEdge en APS. Dat hebben we jaren gedaan tot we merkten dat er nog veel animo was voor string-omvormers die aanzienlijk goedkoper zijn. Een belangrijke beperking bij een string-omvormer is dat de panelen binnen een string maar 1 kant op kunnen staan, anders kan de omvormer niet de beste werkspanning bepalen voor de string. Bij string-omvormers heb je pas vanaf 6 panelen de mogelijkheid om twee strings te plaatsen.
Monitoring Goodwe
Eigenlijk worden Goodwe’s altijd met een wifi module geleverd. Verbinden met een netwerkkabel kan meestal pas vanaf de grotere omvormers. De app van Goodwe heet SEMSportal. Het is echt een Chinees product. De monitoring is een beetje buggy. Dat de omvormer het doet zie je, maar als er een probleem is wordt je er nauwelijks iets wijzer uit.
Voordelen
- Goedkoper
- Heel betrouwbaar, gaat niet stuk
- Makkelijk te installeren
Nadelen
- De servicedesk in Nederland is niet best
- Panelen moeten 1 of maximaal 2 kanten op staan
- Je hebt minder flexibiliteit met overdimensioneren of onderdimensioneren
- Niet heel veilig. Hoge spanning op het dak van 40 V per paneel
- Maakt een beetje geluid, maar zo weinig dat daar nog nooit over is geklaagd. Het geluidsniveau is 25 dB, een mens ervaart 30 dB pas als storend.
Optimizersystemen
Wij maken gebruik van het optimizersysteem van SolarEdge. In Nederland is dat zowat synoniem. Er is ook nog een optimizersysteem dat Tygo heet, maar dat is veel minder populair en kom je bijna nooit tegen.
Elk paneel "denkt voor zichzelf"
SolarEdge heeft net als een string omvormer een kast, alleen het Mpp tracken wordt niet per string gedaan, maar (meestal) per paneel. Er zijn uitzonderingen, maar dat is voor nu niet belangrijk. Het Mpp tracken wordt uitgevoerd door een optimizer en die zit op het dak. De panelen worden niet doorgelust zoals bij een string-omvormer. Bij SolarEdge worden de optimizers doorgelust en aan elke optimizer zit een paneel. Het gevolg is dat “elk paneel voor zichzelf denkt”. Dat is handig als je over veel verschillenden dak-oriëntaties gaat leggen. Als je dat niet doet, heb je weinig aan SolarEdge.
Populariteit van optimizersystemen
In Nederland zijn optimizersystemen van SolarEdge ongelooflijk populair. Er heerst in Nederland namelijk een fabeltje dat SolarEdge beter functioneert als er schaduw in het spel is. Daar is helemaal geen goed bewijs voor. Toch gebruiken we SolarEdge heel veel, puur doordat de vraag er nu eenmaal naar is. Als de geesten er rijp voor zijn, adviseren we een string-omvormer.
Monitoring SolarEdge
Bij SolarEdge kun je een wifi module inbouwen, of verbinden met een netwerkkabel. De app voor gebruikers heet MySolarEdge. Hiermee kan worden ingelogd op de omvormer met de QR-code die op de zijkant staat, of worden gemonitord via het internet. Voor installateurs is er een andere app: SetApp. Hiermee stellen zij een omvormer in en heb je wat meer mogelijkheden bijvoorbeeld voor het opsporen van een error. Voor toegang hiertoe kan alleen SolarEdge zelf bevoegdheid geven, maar dat wordt niet gedaan tenzij je installateur bent.
Voordelen
- Langere garantie dan Goodwe. 12 jaar standaard op alle omvormers
- Redelijk betrouwbaar
- Uitstekende servicedesk in Nederland. Bijna onfeilbaar
- Heel veilig
- Maakt weinig geluid. Alleen bij opstarten en uitgaan een tikkend geluid
Nadelen
- Aan de prijs
- Storingsgevoelig
- Wachttijd op producten is vaak onvoorspelbaar
Micro-omvormers
We krijgen steeds vaker het verzoek ook micro-omvormers aan te bieden. We zijn hier een beetje terughoudend in, want het is een hoop gepuzzel voor ons om het aan te bieden en al helemaal voor de installateurs op het dak.
Wij werken met micro-omvormers van APS. Dat is niet het bekendste micro-omvormer systeem in Nederland; dat is Enphase. Anno 2024 gaan we daar waarschijnlijk binnenkort mee werken, maar de kogel is nog niet door de kerk.
Micro-omvormers van APS worden op het dak gemonteerd onder de panelen. In één behuizing zitten meerdere micro-omvormers. In de YC600 zitten twee micro-omvormers en in de QS1 zitten er 4. De YC1000 is maar 1 micro-omvormer, maar er kunnen tot vier panelen op worden aangesloten. In de regel zijn dat er zelden meer dan 3. Ook al zitten er meerdere micro’s in 1 behuizing, noemen we 1 QS1 of 1 YC600 vaak simpelweg 1 micro(omvormer).
De string bij micro-omvormers
Micro-omvormerstrings zijn niet met plussen en minnen. Er zit wel een plus en min tussen de micro en de panelen, maar tussen de micro’s zit wisselstroom kabel. De wisselstroomkabel met daaraan alle micro-omvormers, heet bij micro-omvormers de string. De kabel tussen de micro-omvormers is speciale trunk kabel. Hierop wordt vervolgens een connector gemaakt om hem te verbinden met de groepenkast. Dat gaat met normale YMVK-kabel.
Een string met 1-fase micro-omvormers mag maximaal 3 QS1 en 1 YC600 (of DS3) bevatten. Een string mag maximaal 20 A worden afgezekerd. Wil je toch meer panelen plaatsen is dat geen probleem, maar dan moet er een nieuwe string worden getrokken met een eigen aansluiting in de groepenkast.
Monitoring APS
Om de micro-omvormers te kunnen monitoren, heb je een ECU-R of ECU-B nodig. De ECU-B gebruik je alleen bij een laag aantal panelen; niet meer dan 4. Deze kastjes communiceren met de micro-omvormers via Zigbee protocol. Dat is een wireless signaal, net als wifi. De ECU-R hang je het liefst zo dicht mogelijk bij de panelen, maar eindigt in de regel naast de modem in de meterkast. De ECU-R kan gewoon met wifi worden verbonden, maar ook met netwerkkabel. Als de ECU-R te ver is van de panelen, kan het zijn dat hij geen signaal oppikt en de opbrengst niet (goed) rapporteert.
Toegang tot ECU
Het monitoren van een APS-systeem doe je met de EMA app. In de EMA-app kun je ongeveer hetzelfde monitoren als in MySolarEdge. Het is iets minder gebruiksvriendelijk dan MySolarEdge. Je kunt het een beetje vergelijken met een Android of iOS systeem waarbij de meesten kiezen voor iOS (in dit voorbeeld SolarEdge), maar er wel liefhebbers zijn voor het soort technologie van Android (APS). Eindgebruikers kunnen de ECU-R app gebruiken om de ECU (opnieuw) in te stellen, bijvoorbeeld om internetgegevens te wijzigen. Het wachtwoord is 888888888 (8*8).
Voordelen
- Productgaranties die wij aanbieden zijn voor 20 jaar.
- Geen omvormer in huis. Dat is handig op bijvoorbeeld woonboten waar ruimte beperkt is.
- Geen hoge voltages op het dak. Max 230 V.
- Redelijke servicedesk in Nederland
Nadelen
- Op het dak monteren is een ware nachtmerrie. Waar DC-kabel lekker flexibel is en het makkelijk is om verlengstukken te maken, is trunkkabel precies het tegenovergestelde. Installateurs haten het en dat zie je in de prijs terug.
- Vaak duur
- Storingen komen voor
- Er zijn dimensioneringsrichtlijnen waar onervaren adviseurs fouten mee kunnen maken
Wat extra info over monitoring
Bij oplevering krijg je een gebruikersnaam en wachtwoord opgestuurd. Hiermee krijg je toegang tot de monitoring. In het. geval van SolarEdge en APS kunnen klanten ook lokaal toegang krijgen tot hun site, maar de meeste mensen maken daar geen gebruik van. Het is handig als je bijvoorbeeld het wifinetwerk wilt aanpassen, maar voor eigenlijk niets anders.
In de monitoringsportal kan je de opbrengst monitoren van het systeem en eventuele defecten opmerken. Wij hebben geen dienst die dat voor je in de gaten houdt. Als je een defect hebt aangetroffen, kun je met ons contact opnemen. Wij hebben ook toegang tot de monitoringssite en wij kunnen vaak zelf constateren wat er mis is, mocht zich een probleem voordoen. Anders escaleren we het naar de fabrikanten.
Waar stop je een omvormer?
Omvormers worden doorgaans in ruimtes opgehangen waar klanten ze niet zien. Populaire locaties zijn vlieringen, kelders, technische ruimtes, in trappenkasten, knieschotten, op overlopen of in meterkasten. Buiten worden ze in Nederland zelden opgehangen, ofschoon ze wel waterdicht zijn. Het is toch handig als je bij een omvormer kunt, ook als klant. Binnen is dus beter. Micro-omvormers hang je wel buiten op. Onder de panelen worden ze vastgemaakt op het montagemateriaal.
Aansluiting op de groepenkast
Eerst wat theorie. Je hebt spanning - V (volt) * stroom - A (Ampère) = vermogen - W (Watt). Het vermogen van de panelen wordt uitgedrukt in Wp. Dit is een andere eenheid dan Watt, maar het houdt ermee verband. Wp wil zeggen eenheid van vermogen per 1000 Watt zoninstraling per m2.
Tussen de omvormers en groepenkast is een directe verbinding. Je stopt een omvormer niet zomaar in het stopcontact. Er loopt een kabel van de omvormer naar de groepenkast en de omvormer krijgt ook zijn eigen groep in de groepenkast. Een eigen groep wil zeggen dat het apparaat zijn eigen automaat heeft of stop en dat er geen andere apparaten op die groep zitten. Er zijn uitzonderingen op deze regel. Daar kun je elders meer over lezen. De belangrijkste is de PV-verdeler. Hierbij wordt een groep gesplitst in een productiegroep en een consumptiegroep. Dit kan bij kleine installaties met omvormers die tot maximaal 16 Ampère leveren. Dit zijn maximaal 3680 Watt omvormers.
Hoe je de juiste maat weet voor een omvormer
De maat van de installatie bepaalt welke omvormer wij aanbieden. Je kunt ruwweg zeggen dat het vermogen van de panelen 120% mag zijn van die van de omvormer. Op een omvormer van 6000 Watt kun je dus ruwweg 7200 Wp aan panelen op installeren. Als de panelen op het Noorden, oosten of westen staan, kun je er nog veel meer op zetten.
Het berekenen van de juiste omvormer noemen we dimensioneren. Hiervoor gebruiken we bij Goodwe en SolarEdge de software van de fabrikant. Bij APS hebben we designregels meegekregen van de fabrikant en moeten we het een beetje zelf bedenken.
1-fase en 3-fase
Je hebt dan wel drie topologieën, binnen die topologieën heb je ook twee omvormer soorten waar je uit kunt kiezen. Wat je kiest hangt af van je aansluiting en het aantal panelen. Op een 1-fase aansluiting kun je geen 3-fase omvormer aansluiten, maar andersom wel. 1-fase systemen zijn doorgaans een stuk kleiner dan 3-fase systemen. Je krijgt in de regel pas 3-fase omvormers vanaf een paneel of 14. Bij string-omvormers herken je wat voor type het is aan de naam. K omvormers zijn altijd 3-fase. Je hebt bijvoorbeeld een SE4k en een SE4000. De eerste is 3-fase, de tweede 1-fase.
Fases begrijpen
Fases, zijn niets meer dan draadjes waar stroom doorheen kan. Bij een 1-fase woning zijn er, voor de beeldvorming, 3 draadjes die binnenkomen. Een aarde, nul en fase. Die zijn erg dik, want er moet veel stroom overheen. Bij een 3-fase woning komen er 5 binnen. Aarde, nul, en fase 1, 2 en 3. Een goede metafoor om dit te begrijpen, is van een weg. Over een heel brede strook, kan veel vervoerd worden, maar lang niet zoveel als over een weg met drie stroken, ook al zijn die een stuk smaller. Over 1-fase 40 A kan nu eenmaal minder heen dan 3-fase 25 A.
Fases, omvormers en aansluitingen
De meeste woningen hebben een aansluiting van of 1-fase 35 A of 40 A, óf 3-fase 3*25 A. Wij hebben in Nederland de regel van selectiviteit. D.w.z. dat je 2 stappen onder de hoofdaansluiting blijft met het aansluiten van iets elektrisch. Op een 1-fase aansluiting mag je alle maten 1-fase omvormers aansluiten bij Triplesol, ook al is de SE6000 die maximaal 27 A levert wel erg krap bij een 35 A aansluiting. Op een 3-fase aansluiting mag je 1-fase omvormers tot maximaal 16 A aansluiten. Een 4000, 5000 of 6000 mag je officieel niet aansluiten bij een woning met 3-fase, omdat deze meer produceren dan 16 A.
Micro-omvormers is een beetje een apart verhaal. Daarbij zijn YC1000 de enige 3-fase micro-omvormers. Je kunt met deze micro’s een 3-fase systeem plaatsen vanaf 1 paneel. Soms willen mensen een klein systeem, maar wel verdeeld over 3-fases. Heel veel zin heeft dat niet, maar als erom wordt gevraagd, bieden we het aan.